Rodindoi phanglimata mashkar Rromani kultura hai e niva tolmachimaski
Translation Romani
Filmurya

Mai anglal katar o avimos le filmuryange modernone, sas mai anglune wushalale dremi, o madjikalno fanari, kinetoskopo, mutoskopo thai sinematografo. Le mai anglune filmurya ankliste anglal o prosto narodo ande Amerika, ande  Angliya thai ando Franzuzo ande l’ bersha 1890to. Le filmurya bi-monge ankliste ande l’ bersha 1920to. Mashkar le mai anglune maistorya filmange sas o Charlie Chaplin kai sas Romanichel anda Angliya. Wo sas o mai vestime aktori hai produktori bi-monge filmange ande lumiya antrego. Le produktsiyi filmuryange parrudyile katar le filmurya kale hai parne zhi ka bute boyange  filmurya ande l’ bersha 1940to hai  kodo avilo normalo ande l’ bersha 1960to. O aktori, o Yul Brynner, kai nerisardyas vestimos sare-themengo ande l’ bersha 1970to, sas katar Rromani polekra thai anda godya, anavyardyilo Prezdento Honorariyo ande Uniya  Sare-Themengi Rromani ando 1977to.  Ande duito do-pashin le bishtone kenturiyako, le teknologiyi kerdine bari dab pe l’ produktsiyi filmenge thai-vi  pe zabavimaski industriya vash egzemplo filmurya ando 3D. Kodole sikade nevo biyandomos ande l’ bersha 1990to. Bute telune fyalurya trayin ande sinematura hai filmurya hai e produktsiya le dokumentariyi avel swako ges mai kamle savorrenge. E globalizatsiya thai-vi dyas peski bari dab po barimos la filmange industriyako. Avre-themenge filmurya si eksportime hai importime sare-themengones kana si tolmachime hai ramome  telunes ande avre shiba. Le dui mai bare chentriya ande lumiya antrego kai kerdyon filmurya ages, si akanutno o Hollywood (Inglezitskones) hai o Bollywood (Hindukitskones, Urditskones, Hindukitskone-Inglesitskones hai ande avre shiba.)

Ande istoriya le filmangi, but Gazhikane produktorya filmange sikade ande but droma o trayo Rromano thai kultura ande penge filmi hai butivar keren bare djeli anda le stereotipurya le Rromenge, kodole kai pakyan le prostovi gazhe kai aven te dikhen le filmurya.  Pozlo ande bishto kenturiya, anklisti ekh industriya-filmange Rromani hai kerdile trin vestime filmurya katar dui Gazhikane produktorya, kodole sas: Skupliaci Perja (Le Porenge Kiditoriya, Rromanes, hai I Even Met Some Happy Gypsies, Inglezitskones) katar o Alexander Petrovic katar e Yugoslaviya ando bersh 1967, thai-vi Dom za vesanje (Time of the Gypsies) hai Crna macka, beli macor (Black Cat, White Cat), katar o Emir Kusturica thai-vi katar e Yugoslaviya ando bersh 1988. Ando bersh 1995, o Dufunya Vishnevsky, Rrom-Rrusitsko, kamas-kerel Greshnye apostoly lyubvi (Sinful apostles of love). O Tony Gatlif, Rrom Franzuzosko, katar e Lamuratsiya, kerdyas le mai but filmurya zhi-akana hai ankaladyas zhi-ages, vash egzemplo, Gadjo Dilo (1997), Exils (2004), Transylvania (2006) thai Korkoro (2009). Rromane dokumentariyi, vash egzemplo, Suspino: A Cry for Roma (2003) kai o Rrom Kanadako thai aktevisto, Ronald Lee, sas azhutori hai tolmach, thai avre anklimaske produktsiyi katar terne Rromane narodurya sar Me, My Gypsy Family and Woody Allen, katar e Laura Halilovic, mai baryon ande numeri. Filmange produktorya sar o Little Dust Productions, (fundime katar e Jasmin Dellal)  kai kerdyas le produktsiyi Gypsy Caravan, American Gypsy, hai Searching for the 4th Nail (George Eli, Rrom Amerikako), keren kolaboratsiya le Rromane narodonsa hai uzin le filmurya te shpidel/promotil aktivismo. Filmange festivalurya sar o International Gypsy Film Festival ando Londono, ande Angliya (2006), The Golden Wheel Film Festival ande Skopiye ande Makadoniya thai o bershesko New York Roma / Gypsy Human Rights Film Festivalurya ando New York, thai-vi festivalurya kai sikaven importantni filmurya sar o bershesko Hederlezi Roma Festival ando Sebastopol, California, si wuni avre populariyi festivalurya.

Referentsiyi:

Bakker, Peter and Kyuchukov, Hristo (eds), What is the Romani language?(Paris / Hertfordshire: Centre de recherches tsiganes / University of Hertfordshire Press, 2000).

Malvinni, David (2004), The Gypsy Caravan. From Real Roma to Imaginary Gypsies in Western Music and Film, New York / London: Routledge.

Netmation. "Society-Ethnicity-Romani." Website. (Film reviews)

Sklar, Robert (2003), A World History of Film, Upper Saddle River, New Jersey, Prentice Hall.

 


Translation Romani

Kolkorro Rromano swato Other Romani Word
Sar mai (Kalderash)
Sar san tu?|Sar san?|So ćere(s)h? (Gurbeti)
So kere? (Xoraxane)
 Hi (EN)  Oi (PT)  Salut (FR)  Hola (ES)  Hi (DE)  Szia (HU)  Salve (IT)  Selam (TR)  Ahoj (CS)


Kames te tolmachis kakya patrin?
Kamas-manges te tolmachis kako artikulo ande kiri shib? Te plachal tut, trade tiri tolmachiya ka translation@translationromani.net. Yekh data kana parrudyilo, kam-avel ankalado po saito.