Çeviri ve Roman Kültürü
Translation Romani
Bitmek Bilmeyen Zulüm ve Katliam

II. Dünya Savaşı sonrası dönemde –ahlaki ve yasal– insanlık suçlarını, toplu şiddeti ve dünyadaki insan topluluklarını istismar etmek, ayrıştırmak ve onlara zulmetmek amacıyla yapılan bir dizi hareketi anlatmak amacıyla birçok terim geliştirilmiştir. "Etnik temizlik" terimi modern zamanlarda Yugoslavya’daki şiddeti anlatmak amacıyla yaygın olarak ilk defa 1980’lerde kullanılmıştır. Kökü çoğunlukla istenmeyen veya çoğunluktan olmayanlara karşı toplu ayrımcılık politikalarına veya hareketlerine dayanan etnik temizlik, en açık şekliyle etnik köken, ırk veya dini inancı yüzünden toplulukların planlı olarak ortadan kaldırılması şeklinde açıklanabilir. Etnosit, bir toplumun kültürel kimliğini yok etmek amacıyla izlenen politika ve hareketlere değinmek amacıyla kullanılır. Bu tür politika ve hareketler sonuç olarak sindirme, bezdirme, şiddet, tecavüz, işkence ve cinayetten kaçmak zorunda kalan bireyler, aileler ve topluluklarının yaptığı kayda değer göç dalgalarına yol açar. 2010 yılında, UNHCR (Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği) yaklaşık olarak 43 milyon göçmenin sığınmacı, sığınma hakkı isteyen, iç göçe zorlanmış ve vatansız olduğunu tahmin etmiştir. 1943 yılında Raphael Lemkin tarafından ortaya atılan "soykırım" terimi, belirli toplulukları itlaf veya yok etmek amacıyla geliştirilen politikalar ve hareketleri ifade eder. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 1948 yılında resmi olarak kabul edilmiştir.

Oldukça yakın bir zamana kadar kamuoyu ve birçok akademisyen tarafından şimdiye kadar hafife alınan Porrajmos veya Roman (Roma ve Sinti) soykırımı tarihi, etnik kökeni yüzünden Çek Roman olarak bilinen bir lehçeyi konuşan bütün bir toplum dâhil 500.000 ile 1.000.000 arasında Romanın nasıl yok edildiğini anlatır. Soykırım ilk defa en detaylı olarak akademisyenler  Donald Kenrick ve Ian Hancock tarafından belgelenerek zamanla Birleşmiş Milletler, soykırım karşıtı çeşitli uluslararası organizasyonlar, A.B.D. Soykırım Anma Müzesi ve akademik kurumlar dâhil diğer kurumlar tarafından kabul edilmiştir. 1980’lerin sonunda araştırmacı Gabrielle Trynauer hayatta kalanlar ve ailelerinin ifadelerini toplayarak Roman soykırımının ilk detaylı İngilizce biyografilerine katkıda bulunmuştur. Aynı şekilde, 1990ların başında Paul Polansky sergiler ve bir belgesel filme konu olmuş bir Roman enterne kampı olan Lety toplama kampıyla ilgili tanıkların ifadelerini ve tarihi belgeleri bir araya getirmiştir. Diğer kamplarla ilgili bilgi toplanmasına devam edilmektedir. Genelinde Avrupa eğitim müfredatından oldukça uzak olmasına rağmen Roman örgütleri, Avrupa Konseyi ve Fransa’da FNASAT gibi kurumların teşvikiyle Roman soykırımı yavaş yavaş tanınmaktadır. 2009 yılında Roma Ulusal Kongresi ve Uluslararası Roman Birliği tarafından Uluslararası Roman Anma Günü kabul edilmiştir. Roman toplumu Almanya’da Soykırım Anma Gününde ilk defa 2011 yılında resmi olarak yer almıştır. Naziler tarafından yapılan Roman soykırımına değinen farklı terimler kullanılmış olsa da , Porrajmos ("yas") ve Samudaripen ("toplu katliam") kelimeleri en yaygın olanlarıdır.

Çeviri çalışmaları araştırmaları çevirmen ve tercümanların geleneksel olarak farklı şiddet, çatışma ve savaş durumlarına birçok kere şahitlik ve aracılık etme şeklini incelemeye almıştır. Çevirmen ve tercümanlar sadece dilsel ve kültürel farklılıkları müzakere etmekle kalmayıp, aynı zamanda doğallık ve tarafsızlık hedeflerine rağmen çevirmenler ve araştırmacıların pozisyonlarını, değerlerini, duygularını ve ahlaklarını benzer şekilde yansıtmaya zorlayan gerçek ihtilaf merkezi haline gelebilmektedir. Aynı şekilde özellikle günümüzün küresel toplumunda bazı durumlarda, çevirmen ve tercümanlar ayrımcılık, zulüm ve insanlığa karşı işlenen suçları uluslararası topluma açıklamanın tek aracı olabilirler. Daoud Hari`sin Çevirmen adlı kitabında ifade ettiği şekilde çevirmen veya tercüman bazen “ana olayı yakalamak” ve kendi katkısıyla bir durumla ilgili bilinç oluşturarak, örneğin, hükümetler, insani örgütleri ve dünyanın geniş ölçüde anlaması ve sonuç itibariyle harekete geçmesi için "çeviri yaparak" çok önemli bir rol üstlenmektedir.

İlgili Referanslar:

Asséo, Henriette, Idit Bloch & Juliette Jourdan, Mémoires Tsiganes, l'autre génocide, KUIV PRODUCTIONS (produit par Mark Edwards et Marie-Hélène Ranc).

Council of Europe, "Genocide of the Roma--Teaching Roma Genocide", available online in English and in French.

Fédération Nationale des Associations Solidaires d'Action avec les Tsiganes et les Gens du voyage (FNASAT), "Une mémoire française. Les Tsiganes pendant la Seconde Guerre mondiale, 1939-1946". Available online.

Hancock, Ian, "The Pariah Syndrome. German Treatment of Gypsies in the 20th Century," The Pariah Syndrome available online.

Hancock, Ian, "On the interpretation of a word: Porrajmos as Holocaust", RADOC. Available online.

International Organization for Migration (IOM) website online.

Kenrick, Donald (2009), "Victims of Nazi Persecution (Roma and Sinti)", Speak Up, Speak Out. Online and podcast.

Lukunka, Barbra (2007), "Ethnocide", Online Encyclopedia of Mass violence, modified 2008. Available online.

Marsh, Adrian (2009), "The Mechanics of Marginalisation; the Gypsies and genocide, 1900–2009 (O Baro Parrajmos). The history of Anna Maria “Settela”Steinbach." Available online.

Montreal Institute for Genocide and Human Rights Studies (MIGS), "Gypsies (Sinti and Roma) website online.

Naimark, Norman (2007), "Ethnic Cleansing", Online Encyclopedia of Mass Violence, modified 2009. Available online.

PATRIN, "The Holocaust. O Porrajmos." Available online.

Prevent Genocide International website online. "Genocide of Roma-Sinti" online.

ROMBASE, "'Czech' Roma", University of Graz, Austria. Available online.

Teleki, László, "The Fate of the Roma during the Holocaust: The Untold Story", Discussion Paper Series, The Holocaust and the United Nations Outreach Programme. Available online.

Tyrnauer, Gabrielle (1989), Gypsies and the Holocaust: A Bibliography and Introductory Essay. Bibliography Series No. 2. Interuniversity Centre for European Studies, Montreal Institute for Genocide Studies. Montreal Canada. Available online.

United Nations General Assembly website online.

United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR) website online.

United States Holocaust Memorial Museum, "Genocide of European Roma (Gypsies), 1939-1945", Holocaust Encyclopedia. Available online.

Wikipedia, "Ethnic Cleansing", "Lety Concentration Camp", "Porajmos", accessed on Oct 2, 2011.


Translation Romani

Romanca söz Other Romani Word
Lasho ges tuke (Kalderash)
Lačho djive (Gurbeti)
T'avel shukar tyiro dyes! (Lovari)
Neka ovel tuke o sukar dive (Xoraxane)
 Have a nice day (EN)  Tenha um ótimo dia (PT)  Passez une bonne journée (FR)  Que tenga un buen día (ES)  Einen schönen Tag (DE)  Szép napot! (HU)  Buona giornata (IT)  İyi günler (TR)  Mějte se krásně (CS)


Bu sayfayı çevirmek ister misiniz?
Bu makaleyi kendi dilinize çevirmek ister misiniz? Lütfen çevirinizi translation@translationromani.net adresine gönderin. Çeviriniz edit edilecek ve buraya konacaktır.